DANIËLS VISIOEN OVER DE ZEVENTIG WEKEN [DEEL 2]

Dit is het tweede deel van de Bijbelstudie van Bas van Twist naar aanleiding van Daniël 9:22-27. Het verdient aanbeveling om eerst deel 1 te lezen voordat je aan dit vervolg begint.

Jeshua, de Messías

Daniël 9:26 [EV] – Ná die 62 zeventallen zal de Messías gedood worden, maar het zal niet voor Hemzelf zijn (…)

Niet de geboorte van de Messías wordt als eerste door de engel Gabriël aangekondigd [Lucas 1:26-28], maar Zijn dood. Want het is uiteraard niemand minder dan Jeshua, ‘de Zoon van de levende God’ [Mattheüs 16:16], op wie de engel hier doelt, van wie Paulus getuigt dat Hij ‘zichzelf gegeven heeft voor onze zonden om ons te bevrijden uit deze door het kwaad beheerste wereld’ [Galaten 1:4], en over wie Jesaja in gelijke woorden profeteert.

Jesaja 53:5-10 [NBV/EV] – Om onze zonden werd Hij doorboord, om onze wandaden gebroken. Voor onze shalom werd Hij getuchtigd, Zijn striemen brachten ons genezing. Wij dwaalden rond als schapen, ieder zocht zijn eigen weg; maar de wandaden van ons allen liet de HEER op Hem neerkomen. Hij werd mishandeld, maar verzette zich niet en deed Zijn mond niet open. Als een schaap dat naar de slacht wordt geleid, als een ooi die stil is bij haar scheerders deed Hij Zijn mond niet open. Door een onrechtvaardig vonnis werd Hij weggenomen. Wie van Zijn tijdgenoten heeft er oog voor gehad? Hij werd verbannen uit het land der levenden, om de zonden van Mijn volk werd Hij geslagen. Hij gaf zich, tegader met misdadigers, over aan het graf. Zijn laatste rustplaats was bij de rijken. Toch had Hij nooit enig onrecht begaan, nooit bedrieglijke taal gesproken. Maar de HEER wilde Hem breken, Hij maakte Hem weerloos. Hij offerde Zijn leven voor hun schuld, opdat zij zouden zien (Zijn Koninkrijk) en lang zouden leven. En door Zijn toedoen slaagde wat de HEER wilde.

Romeinen

Daniël 9:26 [EV] – (…) En het volk van de prins, dat komen zal, zal de stad en het Heiligdom verwoesten, en het einde zal zijn met een overstromende vloed. Tot aan het einde van de vijandelijkheden zullen ze zijn afgesloten door de verwoesting, zoals is vastgesteld.

Ná de moord op de Messías, zo vertelt Gabriël, zal er een volk komen dat de stad en het Heiligdom opnieuw zal verwoesten. Dus terwijl de engel eerst spreekt over de herbouw van de stad en de Tempel, kondigt hij tegelijk ook weer de verwoesting daarvan aan.

Dat met het volk dat komen zal en Jeruzalem en de Tempel zal verwoesten, de Romeinen wordt bedoeld, lijdt geen twijfel [Mattheüs 23:38-39]. Rome, dat binnen een paar eeuwen door bloedige veroveringen een wereldrijk is geworden, maakt in 63 v.Chr. van Judea een vazalstaatje onder Romeins gezag. In 6 AD wordt Judea een Romeinse provincie en moet er aan de Romeinen belasting worden betaald. Naarmate de Romeinse invloed toeneemt, nemen de irritaties en provocaties over en weer toe. Als de wrede keizer Nero in 66 AD een groot bedrag uit de kas van de Tempel rooft, breekt er in Judea een opstand uit, die in dat jaar leidt tot de zogeheten Joodse Oorlog.

In diezelfde tijd bevechten rivaliserende Joodse stromingen elkaar met het zwaard. Hun onderlinge strijd om de macht maakt het voor de arme bevolking in Jeruzalem, Judea en Galilea nog ondraaglijker.[1]

Over die huiveringwekkende tijd profeteerde Jeshua amper vier decennia eerder:

Lucas 21:23 – Wat zal het rampzalig zijn voor de vrouwen die in die tijd zwanger zijn of een kind aan de borst hebben! Want er zal ontzaglijk veel leed zijn in het land, en een zwaar vonnis zal de bevolking treffen.

Uiteindelijk ziet de meedogenloze Nero zich genoodzaakt om met geweld de Joodse opstand neer te slaan. Hij stuurt daarvoor zijn, bij hem in onmin geraakte, generaal Vespasianus. Echter, als Nero in 68 AD sterft, wordt Vespasianus door de legerleiding uitgeroepen tot keizer en gaat hij terug naar Rome om de troon op te eisen. Hij laat het verder aan zijn zoon Titus (‘de prins’) over om het Joodse verzet neer te slaan. Titus doet dat uiteindelijk in 70 AD op beestachtig wijze.

Ten slotte wordt heel Jeruzalem door de Romeinen in de as gelegd. ‘Met een overstromende vloed’ van gewelddadigheden wordt op 9 av 3830 (2 augustus 70) ook de Tempel door vuur verwoest en blijft geen enkele steen op de andere, zoals Jeshua had voorzegd [Mattheüs 24:2]. ‘Tot aan het einde van de vijandelijkheden’ zullen de stad en de Tempel afgesloten blijven.[2]

Jeremia 26:18 – Dit zegt de HEER van de hemelse machten: De Sion zal als een akker worden omgeploegd, Jeruzalem zal tot een puinhoop worden, de Tempelberg tot een overwoekerde heuvel.

Gedurende de Joodse Oorlog (66 – 70) en de daaropvolgende Bar Kochba-opstand (132 – 136), worden naar schatting anderhalf miljoen Joden, ongeveer een derde van de bevolking, door de Romeinse soldaten afgeslacht. Nog eens een derde van de bevolking wordt krijgsgevangen genomen, sterft aan de honger[3] of wordt als slaaf verkocht, terwijl opnieuw een derde van de bevolking de grens over vlucht [Ezechiël 5:12]. De diaspora is daarmee een feit en pas na negentien eeuwen zou daarin een keer komen.

Herbouw vóór de wederkomst?

Dat het zeventigste zevental, zoals de meeste Bijbeluitleggers aannemen, ziet op de laatste zeven jaar vóór de wederkomst, geloof ik niet. Want dat zou namelijk betekenen dat vóór de komst van de Mensenzoon eerst nog de Tempel moet worden herbouwd en de offerdienst hersteld. We lezen immers dat ‘hij’ de helft van het zevental offers noch gaven zal laten brengen en dat er, in plaats van het dagelijks offer, een gruwel van ontzetting te zien zal zijn. En wat er niet is, kan ook niet worden afgeschaft.

Dat de Tempel niet herbouwd wordt vóór dé Messías terugkomt, volgt niet alleen uit ons Bijbelgedeelte, waar we lezen dat de ‘gruwel van ontzetting’ tot de voleinding te zien zal zijn, maar dat volgt ook uit Zacharia 6:12, waar we lezen dat een Man, met de naam Telg, die aan de stam van David zal uitbotten, de Tempel van de HEER zal herbouwen. Het is de echo van de godsspraak van de profeet Natan over Salomo [2 Samuel 7:13]. Zoals de hogepriester Jozua een voorafschaduwing is van de komende Messías, zo is de Tempel, die in de tijd van Jozua in aanbouw is, een voorafschaduwing van de Tempel die door dé Messías zal worden herbouwd [Daniël 7:13; Mattheüs 24:30; Openbaring 22:16].

De Tempel zal daarom pas worden herbouwd als Jeshua, onze Heer, terug is op aarde om het hemels Koninkrijk te grondvesten, en niet al vóór die tijd. Dat wil overigens niet zeggen dat er niet alvast voorbereidingen getroffen kunnen worden voor de herbouw, zoals David dat deed in zijn dagen [1 Kronieken 22:5] en het Tempelinstituut dat doet in onze dagen – integendeel!

Wie is ‘hij’?

Daniël 9:27 [EV] – Hij zal een sterk bondgenootschap sluiten met velen, een zevental lang (…)

Zou het hier, net als in vers 26, gaan om Titus, de zoon van keizer Vespasianus, ‘de prins’, die met zijn Romeinse legioenen Jeruzalem verwoestte en de Tempel in vlammen deed opgaan? Volgens mij niet. Uit de tekst maak ik op dat met deze ‘hij’ niet wordt gedoeld op een menselijke vijand, maar op de onzichtbare macht daarachter. Achter de aardse vorsten zijn immers onzichtbare machten werkzaam. We kunnen daarover lezen in Psalm 82 en Efeziërs 6:12, maar ook in het spotlied op de koning van Babylonië [Jesaja 14:11-16] en het spotlied op de koning van Tyrus [Ezechiël 28:12-17], waarin deze vorsten worden ontmaskerd als aardse manifestaties van Satan.

Volgens mij doelt de engel in vers 27 op Satan, de ‘overwinnaar van alle volken’ [Jesaja 14:12], de macht achter de aardse koningen die strijd voeren tegen Gods volk en de heilige stad. Ik leid dat onder meer af uit wat Daniël ruim twee jaar later hoort en ziet.

Hem verschijnt een hemelse Man,[4] die hem inzicht komt geven in wat er aan het einde van de tijd met Daniëls volk zal gebeuren. De hemelse Man vertelt Daniël dat de vorst van het Perzische koninkrijk dat wilde verhinderen. En 21 dagen kon hij Hem tegenhouden [Daniël 10:13],[5] totdat Michaël, de grote vorst die de kinderen van Daniëls volk terzijde staat [Daniël 12:1; Jesaja 63:9], Hem te hulp schoot. En dadelijk moet Hij weer terug om verder te strijden tegen de vorst van Perzië. En als die vorst is overwonnen, wacht Hem de vorst van Griekenland [Daniël 10:20].[6]

Het is duidelijk dat de hemelse Man hier niet spreekt over aardse vorsten, maar over de hemelse vorsten achter de aardse koningen van Perzië en Griekenland, ‘de heersers en machthebbers van de duisternis’, zoals Paulus ze noemt [Efeziërs 6:12]. Zij zijn het die met Satan rebelleren tegen de Schepper van hemel en aarde [Genesis 6:2; Psalm 82]. Maar van Michaël weten we dat hij God altijd trouw zal blijven. Hij is het die, met de engelen die onder hem zijn gesteld, in de onzichtbare wereld oorlog voert tegen Satan en zijn medestanders en hen uiteindelijk zal overwinnen [Openbaring 12:7].

Hij, Satan, weet tot op de dag van vandaag telkens weer een sterk bondgenootschap te sluiten met politieke en religieuze leiders van verschillende pluimage die bereid zijn Gods reddingsplan te dwarsbomen. Hoeveel volken en leiders hebben zich in de loop van de geschiedenis niet laten gebruiken door Satan in zijn poging het Joodse volk uit te roeien of het uit zijn land te verdrijven, om de woonplaats van God te bezetten en het land en de stad van zijn Joodse identiteit te ontdoen? Egyptenaren, Amalekieten, Assyriërs, Babyloniërs, Perzen, Filistijnen, Romeinen, Byzantijnen, Kruisvaarders, Mammelukken, Mongolen, Russische Kozakken, Turken, Britten, Duitsers, Arabische moslims, noem maar op. Zelfs de grootste vijanden verenigden zich in hun haat tegen Gods volk. Ze waren bereid hun ziel aan Satan te verkopen, in zijn poging Gods uitverkorenen te vernietigen.

Satans bondgenootschap met velen was zo sterk, dat het Joodse volk zou zijn uitgeroeid als God zelf niet had ingegrepen [Mattheüs 24:22].

‘Gruwel van ontzetting’

Daniël 9:27 [EV] – (…) en op de vleugel zal een gruwel van ontzetting te zien zijn, tot de voleinding toe, die – vastbesloten – over de veroorzaker ervan uitgestort zal worden.

De engel Gabriël vertelt Daniël dat op ‘de vleugel’, dus op één van de flanken[7] van het verwoeste tempelcomplex, een ‘gruwel van ontzetting’ te zien zal zijn. In het Bijbelboek Daniël lezen we een aantal keer over de afschaffing van het dagelijkse offer en de oprichting van ‘een gruwel van ontzetting’. Zo lezen we in Daniël 8:9-14 en Daniël 11:21-31 [EV] over een meedogenloze en verachtelijke koning die met zijn legermacht de Tempel ontwijdt, het dagelijks offer afschaft en in plaats daarvan ‘een gruwel van ontzetting’ opricht. Maar ‘na 2.300 avonden en ochtenden’ zal het Heiligdom weer in ere worden hersteld. Daarnaast lezen we in Daniël 12:11 [NB/EV] dat ‘vanaf de tijd dat het dagelijks offer wordt verwijderd om ruimte te geven aan een gruwel van ontzetting, er 1.290 dagen zullen verstrijken.’

Hoewel de meeste uitleggers ervan uitgaan dat het in al deze gevallen over dezelfde gebeurtenis gaat, komt het mij veel waarschijnlijker voor dat hier, zoals in de meeste profetieën, sprake is van meerdere lagen van vervulling en dat het hier om ten minste twee verschillende perioden in de heilsgeschiedenis gaat: één die reeds achter ons ligt en één die nog gaande is.

Over de hiervoor bedoelde gebeurtenissen, zoals beschreven in Daniël 8 en Daniël 11, bestaat in zoverre overeenstemming, dat de meeste uitleggers ervan uitgaan dat het hier gaat om de ontwijding van de Tempel door Antiochus IV Epifanes. Deze bloeddorstige vorst viel omstreeks 27 av 3592 (11 augustus 169 v.Chr.) met een groot leger Jeruzalem binnen en ontwijdde de Tempel.

1 Makkabeeën 1:20-22 – In zijn hoogmoed drong hij (Antiochus) de Tempel binnen, roofde het gouden altaar, de lampenstandaard met alle toebehoren, de tafel van het toonbrood, de plengschalen, de offerschalen, de gouden wierookschalen, het voorhangsel en de kransen, en haalde de gouden versieringen van de voorgevel.

Naast alle slechte dingen die Antiochus had gedaan, liet hij op 15 kislew 3596 (22 november 166 v.Chr.), op de plaats waar het gouden altaar had gestaan waarop ter ere van de levende God offergaven werden gebracht, ook nog een altaar bouwen ter ere van Zeus, waarop hij varkens en andere onreine dieren liet offeren [1 Makkabeeën 1:54]. Maar op 25 kislew 3599 (29 november 163 v.Chr.) werd het Heiligdom weer gereinigd en werd het nieuwe altaar ingewijd [1 Makkabeeën 4:52-54]. Het is het wonderlijke verhaal dat we kennen van Chanoeka.[8]

In Numeri 28:1-15 lezen we dat God, bij monde van Mozes, Zijn volk heeft opgedragen om elke avond en elke ochtend Hem een brandoffer op te dragen. Echter, van 11 augustus 169 v.Chr. tot 29 november 163 v.Chr. – dat zijn 2.300 avonden en ochtenden om precies te zijn – kon het volk geen brandoffers opdragen aan de HEER, zoals voorgeschreven, omdat Antiochus het gouden altaar en de offerschalen uit de Tempel had geroofd.

Antiochus IV Epifanes is met zijn hoogmoed en vijandschap tegen Israël en Israëls God een duidelijke voorafbeelding van de tegenstander van God. Toch is hij niet degene waar ons Schriftgedeelte en Daniël 12:11 het over hebben en waaraan Jeshua refereert. Want het door Antiochus ontheiligde altaar werd na 2.300 avonden en ochtenden weer geheiligd, en volgens Daniël 9:27 zal de ‘gruwel van ontzetting te zien zijn, tot de voleinding toe’, dus tot de wederkomst van de Mensenzoon. Ik kom hier straks nog op terug.

Als Jeshua de discipelen er nadrukkelijk op wijst dat ze de bergen in moeten vluchten voor hun leven als ze op de heilige plaats de ‘verwoestende gruwel’ aanschouwen, waarvan gesproken is door de profeet Daniël, dan zal Hij in eerste instantie ongetwijfeld gedoeld hebben op de Romeinse inname van Jeruzalem en de daaropvolgende verwoesting van de Tempel in het jaar 70 AD [Lucas 21:20]. Dat blijkt onder meer uit de waarschuwing die Mattheüs en Marcus er (tussen haakjes) bij vermelden: ‘lezer, begrijp dit goed’ [Mattheüs 24:15; Marcus 13:14].

Maar op hetgeen rest van het door brand verwoeste tempelcomplex wordt nog iets opgericht, iets dat daar zal blijven ‘tot de voleinding toe’ [Daniël 9:27; Daniël 12:11]. Volgens Strong [H8251] ziet het Hebreeuwse woord שׁקּוּץ (sikkoets) – dat door de NBV met ‘afgodsbeeld’ en door de SV met ‘gruwel’ wordt vertaald – op iets dat wordt verafschuwd. Dus op één van de flanken van de plaats die God heeft uitgekozen om voor altijd Zijn Naam te laten wonen [1 Koningen 9:3; Psalm 9:12; Jesaja 60:13], richt de verwoester van Jeruzalem en van de Tempel, als bekroning op zijn misdaden, tot ontzetting van allen die de Vader eren, ook nog een aanstootgevend bouwsel op.

Zou hiermee soms gedoeld worden op de islamitische gebouwen, verrezen op één van de flanken van het tempelcomplex?[9] Dat zou heel goed kunnen, want uit Openbaring 11:2 weten we dat God de voorhof, het grote plein vóór de Tempel [2 Kronieken 4:9], voor een bepaalde tijd aan de heidenen heeft gegeven. Deze voorzegging geldt níet voor de locatie waar de Tempel zelf heeft gestaan, want van de Tempelgebouwen zelf zou namelijk geen enkele steen op de andere blijven [Mattheüs 24:1-2]. Er zou niets anders van overblijven dan een met struikgewas overwoekerde plaats [Jeremia 26:18; Micha 3:12].

In 688, ruim vijftig jaar nadat Jeruzalem door de Arabische moslims is veroverd op de Byzantijnen en de stad zoveel mogelijk is ontdaan van haar Joodse karakter, laat kalief Abd al-Malik uit Damascus, in een poging Jeruzalem als islamitische stad op de kaart te zetten, de achthoekige Rotskoepel oprichten. Na vier jaar is het bouwwerk gereed en kan Satan pochen dat hij zetelt ‘op de toppen van de Safon’ [Jesaja 14:13].[10]

Op een steenworp afstand van de Rotskoepel, op de plek waar van 560 tot 614 de Byzantijns-christelijke Kerk van de Heilige Maria had gestaan, wordt in 707 begonnen met de bouw van de Al-Aqsamoskee. Na tien jaar is de bouw gereed.

De voorzegging uit Daniël 9:27 en Openbaring 11:2 is een feit geworden: de heidenen hebben de heilige stad vertrapt en hebben, op Gods heilige berg, aanstootgevende gebouwen opgericht tot meerdere eer en glorie van Allah, de islamitische god van verwoesting, dood en verderf.[11]

Prominent en brutaal ontheiligen de Rotskoepel en de Al-Aqsamoskee nu al meer dan dertien eeuwen Gods heilige berg, ontsieren ze het uitzicht op de heilige stad, alsof Jeruzalem de stad van Allah zou zijn in plaats van de HEER van de hemelse machten. Maar met deze schijnbare hegemonie van de islam op Gods heilige berg zal de HEER van de hemelse machten, op Zijn tijd, resoluut afrekenen. Dan zal de ‘gruwel van ontzetting’, het symbool van Gods rivaal, zelf ontzet worden [Daniël 9:27] en zal onder leiding van Jeshua, de Telg uit de stam van David, de Tempel worden herbouwd [Zacharia 6:12; Ezechiël 43:2-7; Haggaï 2:9; Daniël 12:12].

En hoe onmogelijk dat in onze dagen wellicht lijkt: van de Rotskoepel en de Al-Aqsamoskee zal geen enkele steen op de andere blijven, alles zal worden afgebroken. En dat kan gewoon niet lang meer duren, want van de 1.290 dagen[12] dat het dagelijks offer zal zijn afgeschaft [Daniël 12:11], zijn er inmiddels al 1.260 voorbij, zo zullen we zien.

De helft van het zevental

Daniël 9:27 [EV] – De helft van het zevental zal hij offers noch gaven laten brengen (…)

In 70 AD werd de Tempel verwoest. Sindsdien kan het volk geen offergaven meer brengen aan de HEER, zijn God. Ik meen daarom dat het jaar 70 het punt markeert midden in het zeventigste zevental. Vanaf toen is de tweede helft van het zeventigste zevental begonnen: de helft, waarin geen offers noch gaven meer kunnen worden gebracht.

Als we ervan uitgaan dat het zeventigste zevental is aangevangen toen God Zijn verbond met Abraham sloot, en de helft van het zeventigste zevental wordt gemarkeerd door het jaar 70, dan voltrekt zich het einde van het zeventigste zevental na een periode die, gerekend vanaf 70 AD, gelijk is aan de periode vanaf de verbondssluiting met Abraham tot het rampjaar 70. Ik kom hier straks nog uitgebreid op terug.

Voorbije perioden

Op andere plaatsen in het Bijbelboek Daniël, maar ook in het laatste Bijbelboek Openbaring komen we een aantal perioden tegen, die onmiskenbaar samenhangen met de tweede helft van het zeventigste zevental. Het gaat daarbij in de eerste plaats niet om een letterlijke periode van zoveel kalenderdagen of -maanden, maar om een periode in geestelijke zin. Een periode waarmee een bepaalde fase in Gods heilsplan wordt uitgedrukt.

In Openbaring 11:1-2 lezen we dat Johannes opdracht krijgt om de maten van Gods Tempel en van het altaar op te nemen, maar de voorhof buiten de Tempel moet overslaan, want die zal bestemd zijn voor de heidenen, die de heilige stad 42 maanden lang zullen vertrappen. Het werd hiervoor al even genoemd. Gedurende diezelfde periode, zo lezen we in Openbaring 13:5-7, krijgt ‘het beest’ (een beeld van Satans representant op aarde) macht over alle landen en volken [Johannes 12:31], lastert hij de Allerhoogste en overwint en onderdrukt hij ‘de heiligen’ (Gods volk).

Verder lezen we in Openbaring 12:6 dat de vrouw (een beeld van Israël) naar de woestijn vlucht, waar 1.260 dagen voor haar gezorgd wordt. In Openbaring 12:14 lezen opnieuw over de vlucht van de vrouw naar de woestijn, waar gedurende ‘een tijd en twee tijden en een halve tijd’ voor haar gezorgd wordt buiten het bereik van de slang. De periode van 1.260 dagen komt dus overeen met (1 + 2 + ½) drieënhalve tijd.

In Daniël 7:23-27 lezen we dat ‘de heiligen van de hoogste God’ (het Joodse volk) gedurende ‘één tijd, een dubbele tijd en een halve tijd’[13] aan de heerschappij van een wrede wereldmacht zal zijn overgeleverd. Uit dat rijk zal een heerser voortkomen die zal trachten het Joodse volk te vernietigen. Ook Johannes ziet dat ‘de heiligen’ zullen worden overwonnen en zullen worden onderdrukt [Openbaring 13:5-7]. Volgens Daniël 12:1-7 is dít de tijd van de grote verdrukking, die eindigt wanneer de macht van ‘het heilige volk’ niet langer verbrijzeld zal worden.

Er is duidelijk een verband tussen de perioden van 42 maanden, 1.260 dagen, drieënhalve tijd en de helft van het zevental, wanneer het gaat om een zevental in jaren, want drieënhalf jaar is immers gelijk aan 42 maanden en 1.260 dagen.[14] Het gaat bij deze perioden, zonder twijfel, om de tijd die aanbrak in het jaar 70. En hoewel (de tweede helft van) het zeventigste zevental nog niet ten einde is, ligt de grote verdrukking voor het Joodse volk – waarop de rampzalige perioden van 42 maanden, 1.260 dagen en drieënhalve tijd betrekking hebben – achter het volk.

Bijna negentien eeuwen lang beleefde het Joodse volk de hel op aarde met de onbeschrijfelijke verschrikkingen van de Holocaust als ultieme poging van Satan om Gods heilsplan te dwarsbomen. Het was het ogenblik dat de Vader, in laaiende toorn, Zijn gezicht had verborgen voor Zijn volk [Jesaja 54:8]. Voor het volk leek dat goddelijke ogenblik echter een eeuwigheid. Aan die nacht leek geen einde te komen. Het was een tijd van verdrukking, zoals er nooit eerder was geweest sinds er volken bestaan [Daniël 12:1], een tijd van enorme verschrikkingen, zoals er ook nooit meer zou komen [Mattheüs 24:21; Lucas 23:28-31].

Tot tweemaal toe werd één derde van het Joodse volk uitgeroeid [Zacharia 13:8]: aan het begin van die verschrikkelijke tijd, tijdens de Joodse Oorlog (66 – 70) en de daaropvolgende Bar Kochba-opstand (132 – 136), en aan het einde daarvan, tijdens de Shoah (1939 – 1945). Toch was de Vader erbij, onzichtbaar, al die eeuwen dat het leek alsof Hij niet meer begaan was met Zijn volk [Jesaja 63:9].

Maar in mei 1945 greep God in, zichtbaar, omwille van Zijn uitverkorenen [Mattheüs 24:22].

En drie jaar na die inktzwarte periode,[15] in mei 1948, werd dat godswonder vervuld dat de profeten al mochten zien.

Amos 9:14-15 – Ik zal het lot van Mijn volk Israël ten goede keren. Zij zullen hun verwoeste steden herbouwen en erin wonen, ze zullen wijngaarden planten en de wijn ervan drinken, ze zullen tuinen aanleggen en de vruchten ervan eten. Ik zal hen terugplanten in hun grond, en zij zullen niet meer worden weggerukt uit het land dat Ik hun heb gegeven – zegt de HEER, jullie God.

God is opgestaan om zich over Sion te ontfermen [Psalm 102:14]. Het is de beloning die vóór de wederkomst van de Messias uitgaat [Jesaja 40:10, 62:11].[16] De overwinning die God Zijn volk gaf in de Onafhankelijkheidsoorlog (1948 – 1949), de Zesdaagse Oorlog (1967), de Jom Kippoeroorlog (1973) en de andere oorlogen, zijn het bewijs van Gods beschermende hand om Zijn volk, Zijn oogappel [Deuteronomium 32:10; Leviticus 26:8; Micha 7:15; Zacharia 10:6].

Jesaja 52:10 – De HEER ontbloot Zijn heilige arm ten overstaan van alle volken, en de einden der aarde zien hoe onze God redding brengt.

Toen God Zijn volk op de derde dag deed opstaan en recht verschafte [Psalm 90:4; Hosea 6:2], was dat voor de volken hét teken dat zijn macht niet langer verbrijzeld kon worden en dat de Vader elke poging om Zijn volk te vernietigen resoluut zou verijdelen.

Nahum-1:9 [NBV/EV] – De HEER is goed, een vesting in tijden van nood, Hij kent wie bij Hem schuilen. Maar Zijn vijanden jaagt Hij het duister in, met een overstromende vloedgolf verwoest Hij hun stad. Wat denken ze tegen Hem te ondernemen? De HEER verijdelt hun plan, Juda wordt geen tweede keer bedreigd.

Na eeuwen van ballingschap kreeg het Joodse volk een nationaal tehuis: in één dag, op 5 ijar 5708 (14 mei 1948), werd een land gebaard, in één keer werd een natie geboren [Jesaja 66:7]. Geen enkele vorige generatie heeft dit ooit mogen zien. En daarom moeten wij niet zwijgen, maar het uitroepen:

Jeremia 31:7-9 – De HEER heeft Zijn volk gered, en wat er van Israël nog overbleef bevrijd.

Na de Shoah was voor de Vader de maat vol van de ongerechtigheid van Satans bondgenoten, net als destijds die van de Amorieten [Genesis 15:16; Exodus 12:41]. En dat werd voor het eerst duidelijk, toen in 1948 de Joodse staat Israël werd geproclameerd, precies 1.260 jaar nadat in 688 met de bouw van de Rotskoepel was begonnen. En in 1967 bleek dat opnieuw, toen Jeruzalem werd herenigd en weer in Joodse handen kwam, precies 1.260 jaar nadat in 707 met de bouw van de Al-Aqsamoskee werd begonnen.

Dat het jaar 1948 een radicale omwenteling in de geschiedenis van het Joodse volk markeert, lijdt geen twijfel. Vanaf toen heeft de Vader zichtbaar een keer gebracht in het lot van Zijn volk. Sindsdien verbergt Hij Zijn gelaat niet meer voor hen, maar ontfermt Hij zich weer over Zijn volk ‘met eeuwigdurende liefde’, en brengt Hij hen ‘met hart en ziel’ voorgoed terug naar hun land [Deuteronomium 30:3; Jesaja 30:19, 54:8; Jeremia 30:3, 32:41; Sefanja 3:20].

En ook het jaar 1967 markeert een doorbraak in de Joodse geschiedenis: sindsdien brengt Jeruzalem het volk weer troost en blijdschap, omdat de stad terug is in Joodse handen en niet langer vertrapt wordt door andere volken [Jeremia 29:14; Jesaja 66:14]. En dát betekent tegelijk dat ‘de tijden van de heidenen vervuld zijn’ en ‘het einde nabij is’ [Mattheüs 24:32-34] en wij tot ‘de laatste generatie’ behoren voor wie al die profetieën over het herstel van Israël zijn opgeschreven [Psalm 102:19; www.wachters.nu/post/mijn-twee-getuigen; www.wachters.nu/post/de-vijgenboom].

Extra maand

Hoewel de verschrikkingen, waarop de perioden van 42 maanden, 1.260 dagen en de drieënhalve tijd zien, achter ons liggen, is het dagelijks offer nog steeds afgeschaft en wordt de Sion nog steeds brutaal ontheiligd door de islamitische gebouwen ter ere van de god van dood en verwoesting. De 1.290 dagen uit Daniël 12:11 zijn duidelijk nog niet verstreken. Wij leven als het ware in de verlenging. Maar is dat niet het spannendste gedeelte van de wedstrijd?

Dat er een verband is tussen de periode van 1.260 dagen en die van 1.290 dagen staat voor mij vast, want Gods Woord is immers een volkomen eenheid. Maar waarop ziet die extra maand? Zou deze extra maand soms bedoeld zijn om het Joodse volk dat nog in de diaspora leeft alsnog de gelegenheid te geven naar Israël terug te keren, om dáár zijn Messías te ontmoeten, Degene die hen heeft vrijgekocht [Numeri 18:16]? Toen het volk destijds door de Sinaïwoestijn trok, had God aan hen die op de veertiende van de eerste maand het pesachoffer niet konden bereiden ook één maand extra gegeven om het pesachoffer te bereiden, namelijk op de veertiende dag van de tweede maand [Numeri 9:9-12; 2 Kronieken 30:2-3].

Wat de betekenis ook mag zijn van deze extra maand – vergelijking van ons Bijbelgedeelte met de voorzegging uit Daniël 12:11 leert volgens mij dat zowel het einde van (de tweede helft van) het zeventigste zevental als het einde van de periode van 1.290 dagen samenvalt met de wederkomst van de Messías.

Zeventigste zevental

Als het zeventigste zevental ziet op de periode vanaf het verbond met Abraham tot de wederkomst van de Mensenzoon, met uitzondering van de periode van 454 v.Chr. tot 30 AD, en de verwoesting van de Tempel in 70 AD de helft van dit laatste zevental markeert, dan kan het jaar van de wederkomst nooit meer ver weg zijn.

Volgens de nauwkeurige berekeningen van Ussher, Bullinger en Jones, drie gezaghebbende chronologen, is Abraham geboren in 1996 v.Chr.[17] en zou de verbondssluiting hebben plaatsgevonden in het jaar (1996 – 99) 1897 v.Chr.[18]

Als het jaar 70 de gebeurtenis is waarop de engel Gabriël doelt als hij zegt dat er gedurende de helft van het zevental offers noch gaven zullen worden gebracht, dan zou de voleinding weleens over minder dan twee decennia kunnen plaatsvinden, want van 1897 v.Chr. tot 70 AD is 1967 jaar[19] en 70 plus 1967 is 2037. Is het jaar 2037 toevallig ook niet het jaar dat Jeruzalem zijn zeventigjarige bevrijding viert?

Ik besef dat ik me nu op een punt bevind, waar ik volgens velen moet stoppen. Toch durf ik het aan, in alle nederigheid en vrijmoedigheid en tot eer van de Vader, om deze gedachtegang door te trekken vanwege de opmerkelijke dingen die we dan tegenkomen.

Het zeventigste zevental zou, in deze gedachtegang, namelijk een periode bestrijken van 3.933 jaar, waarvan (69 x 7) 483 jaar door God reeds is vastgesteld [Daniël 9:25]. Het zeventigste zevental zou daarmee zien op een periode van (3.933 – 483) 3.450 jaar.

En dat betekent dat het zeventigste zevental een periode omvat van exact 69 Jubeljaren (69 x 50 = 3.450).[20]

Van de zeventig zeventallen, waarover we in Daniël 9:25 lezen, zouden er dan (7 + 62) 69 betrekking hebben op een periode van 69 Sabbatsjaren en één op een periode van 69 Jubeljaren! Toeval, of valt het ons toe?

Zouden die 69 Sabbatsjaren soms een afschaduwing zijn van de 69 Jubeljaren, die God voor Zijn volk en Zijn stad heeft vastgesteld? Dat zou heel goed kunnen, want, zoals we hebben gezien, ook de periode van de 69 zeventallen, van 454 v.Chr. tot 30 AD, kenmerkte zich door benauwde tijden. En ook toen werd (door Antiochus IV Epifanes) het Heiligdom ontwijd en op het altaar een ‘gruwel van ontzetting’ gebouwd. Bovendien eindigde de periode van de 69 Sabbatsjaren toen Jeshua begon met hetgeen waarvoor Hij was gekomen [Lucas 3:23] en zal de periode van 69 Jubeljaren eindigen als Hij begint met hetgeen waarvoor Hij zal wederkomen [Daniël 7:13; Mattheüs 24:30].

En dát zou betekenen, dat met de wederkomst van de Messías het zeventigste Jubeljaar begint, het meest volmaakte Jubeljaar.

Zeventigste Jubeljaar

In Leviticus 25 lezen we dat in het Jubeljaar op de tiende dag van de zevende maand, op Jom Kippoer (Grote Verzoendag), de sjofar luid moet schallen in heel het land, dat het voor het volk een heilig jaar zal zijn, waarin voor alle inwoners van het land kwijtschelding wordt afgekondigd en ieder naar zijn eigen grond en zijn eigen familie kan terugkeren.

Is het niet opvallend dat, als de Messías met de wolken des hemels verschijnt, de sjofar óók luid zal schallen [Openbaring 11:15; 1 Korintiërs 15:52; 1 Tessalonicenzen 4:16], het volk óók kwijtschelding zal worden verleend [Jeremia 33:8, 50:20] en de ballingen óók zullen terugkeren naar hun eigen grond en hun eigen familie [Jesaja 27:13; Mattheüs 24:31]?

En dat is nog niet alles. Op de tiende dag van de zevende maand, op Grote Verzoendag, vraagt het volk de Eeuwige om vergiffenis en smeekt het Hem om verzoening [Leviticus 23:26-32]. En is dat ook niet wat Zacharia profeteert als de Mensenzoon verschijnt?

Zacharia 12:10 – (…) Ze zullen zich weer naar Mij wenden, en over Degene die ze hebben doorstoken, zullen ze weeklagen als bij de rouw om een enig kind; hun verdriet zal zo bitter zijn als het verdriet om een oudste zoon.

‘Niet rekenen, maar letten op de tekenen’

Verreweg de meeste gelovigen houden zich niet bezig met dit soort overpeinzingen. We kunnen immers toch niet weten wanneer het einde komt. Alleen God weet immers wanneer die dag en dat moment zullen aanbreken [Mattheüs 24:36; Zacharia 14:7].

Dat laatste is zeker waar. Maar betekent dat dan, dat we ons er niet mee bezig mogen houden? Natuurlijk niet. Als Jeshua zegt dat die dag en dat uur alleen bekend is bij Zijn Vader, dan bedoelt Hij daarmee te zeggen dat alleen Zijn Vader, en niemand anders, intuïtief kennis (εἴδω, eido] heeft van die dag en dat moment. Jeshua zegt daarmee niet dat wij niet mogen proberen te begrijpen hoe ver we zijn in de door God vastgestelde tijd – integendeel. De Vader geeft ons daarvoor immers te veel vingerwijzingen. En het is door Zijn Geest dat Hij de mens de betekenis daarvan openbaart, in de mate en op de tijd die Hem belieft. Het is ook om die reden dat Jeshua oproept om waakzaam te zijn, om acht te slaan op de dingen die voorzegd zijn, want daaraan is te zien hoe ver we zijn in de door God vastgestelde wereldtijden [Lucas 21:34-35]. Die oproep gold destijds voor de discipelen en geldt nú – misschien nog wel meer – voor ons.

Openbaring 1:3 [EV] – Gelukkig is hij die leest en zijn zij die horen en opmerken de woorden die geschreven staan in deze profetie, want de tijd is nabij.

Voleinding

Uit Zacharia 6:12 weten we dat het de Telg uit de stam van David is die de Tempel zal herbouwen [Jesaja 11:1; Jeremia 23:5, 33:15; Zacharia 3:8; Openbaring 5:5, 22:16]. Dat zal betekenen dat de Messías na die 1.290 dagen terugkomt [Daniël 12:11]. Het zal de grote dag des Heren zijn, waarop niet alleen de ‘gruwel van ontzetting’ met de grond gelijk gemaakt zal worden, maar ook de dag waarop God afrekent ‘in de hemel met de machten van de hemel, en op aarde met de vorsten van de aarde’ [Jesaja 24:21]. Het is de dag waarop Satan, de heerser en verleider van deze wereld [Johannes 12:31; Openbaring 12:9], samen met zijn engelen, zal worden gevangengenomen, opdat zij de volken en hun leiders niet langer kunnen opzetten tegen God en Zijn volk [Deuteronomium 32:40-42; Openbaring 20:2].

Het is overigens niet de Vader zelf die het oordeel velt en voltrekt, maar de Zoon, aan wie de Vader dat geheel heeft toevertrouwd [Psalm 110:5-6; Johannes 5:22, 9:39]. De Zoon wijst het vonnis op gezag en in naam van de Vader, Hij brengt het ook ten uitvoer en zal het recht handhaven [Mattheüs 13:41-42, 48-50; Jeremia 33:15; Johannes 5:27]. De Vader heeft immers aan de Zoon alle macht gegeven in de hemel en op de aarde [Mattheüs 28:18].[21]

Jesaja 9:6 – Groot is Zijn heerschappij, aan de vrede zal geen einde komen. Davids troon en rijk zijn erop gebouwd, ze staan vast, in recht en gerechtigdheid, van nu tot in eeuwigheid.

In Zijn uitleg van de gelijkenis van het onkruid op de akker [Mattheüs 13:37-43], beschrijft Jeshua in beeldende taal hoe het eraan toe zal gaan bij de voltooiing[22] van de wereldtijden. Dan worden ‘de kinderen van het kwaad’ gevangen genomen en voorgoed verwijderd, zodat alleen ‘de kinderen van het Koninkrijk’ overblijven. Met andere woorden: pas als het kwaad op deze aarde totaal vernietigd is, met wortel en tak is uitgeroeid, ‘zullen de rechtvaardigen in het Koninkrijk van hun Vader stralen als de zon.’

Nu zal je misschien ook beter begrijpen waarom nogal wat profetieën en psalmen zulke harde woorden afkondigen over de volken en de machthebbers die zich tegen God en Zijn Messías verzetten.

Psalm 58:11-12 – Verheugd is de rechtvaardige als hij vergelding ziet, in het bloed van de wettelozen wast hij zijn voeten. Dan zegt men: ‘De rechtvaardige wordt beloond, er is een God die recht doet op aarde.’

Maleachi 3:21 – Huppelend als kalveren die op stal hebben gestaan zullen jullie naar buiten komen. Dan vertrappen jullie de wettelozen; op de dag die Ik voorbereid, zullen zij niet meer zijn dan stof onder jullie voeten – zegt de HEER van de hemelse machten.

Maar zover is het nóg niet. Al kan het – gelet de dramatische ontwikkelingen in de wereld en in het bijzonder de explosieve ontwikkelingen in en rond Jeruzalem – niet heel lang meer duren.

Gods heilige berg

Toen Israël zich van God afwendde en Hij Zijn volk als straf daarvoor van zijn grondgebied verdreef en niets meer wilde weten van de Tempel [1 Koningen 9:6-9; Jeremia 26:18; Micha 3:12], zag Satan zijn kans schoon om zijn troon te plaatsen op Gods heilige berg [Jesaja 14:4-20; Ezechiël 28:11-19].[23] Al ruim dertien eeuwen zetelt Satan daar nu brutaal en lastert hij de Vader door te ontkennen dat Hij Zijn enige Zoon heeft gegeven tot redding van de wereld.[24]

Toch weet Satan dat hij geen tijd meer te verliezen heeft, en hij spoedig van zijn troon gestoten zal worden en eerloos ten onder zal gaan [Openbaring 12:12]. Hij zal er, in deze laatste dagen, dan ook alles aan doen om de volken en de wereldleiders op te zetten tegen Jeruzalem. De volken zullen zich door Satan laten gebruiken, zodat Israël onder de naties geen vriend meer zal overhouden [Zacharia 12:2-3, HSV].

In toenemende mate zal Gods heilige berg het brandpunt van het conflict gaan vormen. De steeds weer oplaaiende schermutselingen op en rond het Tempelplein – feitelijk één van de flanken daarvan [Daniël 9:27] – en de steeds krachtiger wordende anti-Israëlretoriek van de verschillende islamitische leiders om 'Jeruzalem te bevrijden van de zionistische bezetter', duiden daar reeds op. De Sion is immers dé plek die God heeft uitgekozen om er voor altijd Zijn Naam te laten wonen. Het is dé plaats waar Zijn voeten rusten [Jesaja 60:13]. Niets van wat dáár gebeurt ontgaat Hem.

1 Koningen 9:3 [NBV/HSV] – De HEER zei tegen Salomo: ‘Ik heb het smeekgebed dat je tot Mij gericht hebt gehoord. Ik heb de Tempel die je gebouwd hebt tot heilige plaats gemaakt, om er voor altijd Mijn Naam te laten wonen. Alle dagen zullen Mijn ogen en Mijn hart dáár zijn.

Als alles is vervuld wat de engel Gabriël over de zeventig zeventallen heeft voorzegd, zullen de islamitische gebouwen, die nu nog de plaats ontheiligen waar Gods Naam woont, worden afgebroken [Daniël 9:24]. Als dat is gebeurd, kan met de voorbereiding van de herbouw van de allerheiligste Tempel begonnen worden. Na de herbouw zal deze (derde) Tempel worden ingewijd. Op díe gebeurtenis, de inwijding van deze Tempel, doelt volgens mij de hemelse Man, als Hij Daniël voorhoudt dat ‘gezegend is de mens die blijft uitzien: hij zal 1.335 dagen bereiken’ [Daniël 12:12, EV].

Tot slot

We leven in ongekend spannende tijden, aan het einde van het zeventigste zevental. Dát is er ook de reden van dat de ontwikkelingen elkaar razendsnel opvolgen, want juist aan het einde van de wereldtijden zal de Vader bespoedigen wat Hij bij monde van de profeten heeft voorzegd [Jesaja 60:22]. Neem daarom, totdat de grote dag aanbreekt, het advies van Petrus ter harte en houd je aandacht gericht op de woorden van de profeten [2 Petrus 1:19].

Jesaja 46:13 – Ik breng Mijn gerechtigheid nabij, ze is niet ver meer, het duurt niet lang voor Ik redding breng. Ik zal redding brengen in Sion, Ik laat Israël in Mijn luister delen.

Noten

[1] Zie Flavius Josephus, De Joodse Oorlog.

[2] Tot 7 juni 1967 gold dat voor de oude stad. Voor Har ha-Bayit, het zogeheten Tempelplein, geldt dat nog steeds. Daar is de Jordaanse islamitische Waqf heer en meester. De Waqf heeft niet alleen de toegang tot het Tempelplein voor Joden beperkt, maar verbiedt het Joden ook daar tot hun hemelse Vader te bidden.

[3] Uit verschillende historische bronnen is bekend dat ouders zelfs hun kinderen opaten, zoals Mozes had voorzegd wanneer het volk zou volharden in zijn ongehoorzaam [Deuteronomium 28:55].

[4] Misschien is het de Zoon van God zelf wel die daar aan Daniël verschijnt, want de beschrijving die hij van deze hemelse Man geeft, doet sterk denken aan de beschrijving die Johannes in Openbaring 1:10-18 van de Zoon van God geeft.

[5] Niet toevallig was Daniël diezelfde dagen aan het rouwen en het vasten [Daniël 10:2].

[6] Alexander de Grote, de koning van het Grieks-Macedonische rijk, weet de wereldmacht van de Perzen over te nemen. In amper tien jaar tijd weet Alexander zijn rijk uit te breiden van Egypte tot aan Pakistan. Over de veroveringen van Alexander en zijn opvolgers lezen we in Daniël tot viermaal toe [Daniël 2, 7, 8, 11].

[7] Het Hebreeuwse woord כָּנָף (kanàf) kan vertaald worden met vleugel, flank of rand (Strong H3671).

[8] Volgens de overlevering was er slechts één kruikje koosjere olie voorradig om de menora te laten branden tijdens de reiniging van de Tempel. Het kruikje raakte echter niet leeg voordat nieuwe zuivere olie was bereid, maar schonk genoeg olie om de menora gedurende acht dagen – de tijd die nodig was om nieuwe olie te krijgen – brandend te houden.

[9] In één van zijn visioenen, wordt Ezechiël – in wiens profetieën we duidelijk meerdere lagen van vervulling kunnen aantreffen – gebracht naar de ingang van de voorhof die naar het noorden is gekeerd. Hij ziet daar het ‘afgodsbeeld van de rivaliteit’ zetelen, tot grote woede van God [Ezechiël 8:3, EV].

[10] Gezien vanuit Sion, de Stad van David, lag de Tempel ‘aan de noordzijde’ (צפן, safon) van de berg. De stad zelf, Ir David, lag op een smalle bergrug ten zuiden van de huidige oude stad, buiten de oude stadsmuren. Sinds 2005 is men behoedzaam bezig om Ir David in zijn vroegere luister te herstellen [Amos 9:11].

[11] We lezen dat in het laatste der dagen een vloek de aarde verslindt [Jesaja 24:1-13]. Is het niet frappant dat het woord אָלָה, dat met ‘vloek’ vertaald is, wordt uitgesproken als al-lah?

[12] Volgens Strong [H3117] heeft het Hebreeuwse woord יום (yom) niet alleen de betekenis van ‘dag’, maar ook die van ‘tijd’, ‘jaar’ of ‘periode’, afhankelijk van de context. Voor het Grieks woord ἡμέρα (haymerah) geldt dat in vergelijkbare zin [G2250].

[13] Volgens Strong [H5732] heeft het Hebreeuwse woord עדּן (id-dan), dat hier wordt gebruikt, zowel de betekenis van ‘tijd’ als van ‘jaar’.

[14] Volgens Sir Isaac Newton, The Chronology of Ancient Kingdoms Amended, werd in het Oude Nabije Oosten een jaarkalender gebruikt, bestaande uit twaalf maanden van dertig dagen. Deze kalender liep synchroon met de zodiak [Job 38:31-32; Esther 1:4]. Zie ook Dr. E.W. Bullinger, The Witness of the Stars.

[15] Officieel gaf Duitsland zich over op 7 mei 1945. En op 14 mei 1948, na exact drie jaar en zeven dagen, proclameerde David Ben-Goerion de Joodse Staat Israël. Het getal drie is in de Bijbel onder meer het getal van de opstanding: zo kwam op de derde scheppingsdag het droge uit het water tevoorschijn [Genesis 1:9-13], werd Jona na drie dagen in de buik van de vis te hebben gezeten op het land gespuwd [Jona 2:1] en stond Jeshua na drie dagen op uit de dood [Lucas 18:33]. Het getal zeven ziet in de Bijbel, zoals we aan het begin zagen, op een kwalitatieve volheid. Het is dus alsof God ons duidelijk wil maken dat de wedergeboorte van Israël precies plaatsvond op de dag die Hij daarvoor had bepaald, die ene dag waarover Jesaja mocht profeteren [Jesaja 66:8].

[16] Afhankelijk van de context waarin het wordt gebruikt, ziet het Hebreeuwse woord פְּעֻלָּה (peh-ola) op een compensatie, een eerherstel of een beloning (zie de aangehaalde teksten in de NBV), maar kan het ook zien op een straf, een wraak of een vergelding. Zoals God in mei 1945 opstond om zich weer over Sion te ontfermen [Psalm 102:14], zo verliet Hij ook tegelijk Zijn woning om de volken te laten boeten voor hun misdaden tegen Sion [Joël 4:21; Jesaja 26:21].

[17] Hoewel hun chronologieën hier en daar verschillen, zijn ze het eens over het jaar waarin Abraham is geboren.

[18] Is het niet opmerkelijk dat in 1897 vóór onze jaartelling de formele basis wordt gelegd voor Eretz-Israël en in het jaar 1897 opnieuw, tijdens het Eerste Zionistische Congres in het Zwitserse Bazel?

[19] Tijdens deze studie stuitte ik regelmatig op getallen en jaartallen die ik vervolgens weer tegenkwam in een ander verband. Zoals hier ‘1967’. Toeval, of valt het ons toe? Geeft God ons hiermee aan dat dit getal of dit jaartal relevant is in Zijn heilsplan?

[20] Het zeventigste zevental omvat niet alleen exact 69 Jubeljaren (69 x 50 = 3.450), maar tevens (69 x 7 =) 483 Sabbatsjaren, omdat tussen twee Jubeljaren steeds zeven Sabbatsjaren zitten.

[21] De trias politica, de scheiding tussen wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht, zoals wij die (formeel) in ons staatsbestel kennen, zal in het Koninkrijk van God niet meer nodig zijn [Jesaja 33:22].

[22] Het Hebreeuwse woord כּלה (kalah) en het Griekse woord συντέλεια (soontellija), dat de SV veelal vertaalt met ‘voleinding’ en de NBV met ‘voltooiing’, ziet volgens Strong [H3617; G4930] op een complete vernietiging, in dit geval dus van het kwaad.

[23] In de Bijbel zijn de Tempelberg, de berg Moria en de berg Sion allemaal synoniemen voor de berg waarop de Tempel is gebouwd [1 Koningen 8:1; 2 Kronieken 3:1]. Vanaf de stad Sion gezien lag de Tempel ‘aan de noordzijde’ [Jesaja 14:13-14; Psalm 48:3] van de berg Sion. Als het Koninkrijk der hemelen werkelijkheid is geworden, zal de berg Sion ‘een heel hoge berg’ worden [Ezechiël 40:2], zichtbaar ‘verheven boven de heuvels, hoger dan alle bergen’ [Micha 4:1]. De naam Sion wordt tevens gebruikt voor de stad Jeruzalem en voor het land Israël. In onze dagen staat Sion daarnaast symbool voor het Joodse volk en het land van Israël. Dat is niet voor niets, want straks zal het land en volk van Israël hoog verheven boven alle andere landen en volken staan.

[24] De Rotskoepel is voorzien van een verzameling soera’s over Jeshua, zoals soera 19:35: ‘Het past Allah niet om zich een kind te nemen (…) .’